Πολλοί νομίζουν ότι το πρόβλημα με το δημοψήφισμα είναι...

- ... πως μπορεί η απάντηση να είναι ΟΧΙ. 

Είναι κι αυτό. Σοβαρότερο όμως πρόβλημα είναι ότι το δημοψήφισμα συνιστά το ίδιο απάντηση ΟΧΙ σε μεγάλο βαθμό. Η συμφωνία των Βρυξελλών δεν είναι ολοκληρωμένη. Υπάρχουν κρίσιμα θέματα που συνεπάγονται μεγάλους κινδύνους που χρειάζονται δύσκολους και λεπτούς χειρισμούς, και μάλιστα με επείγοντα χαρακτήρα. Οι χειρισμοί αυτοί έθεταν σε αμφιβολία την συμφωνία, πριν να υπάρχει η αίρεση της συμμετοχής της Ελλάδας. Μετά την πρόσθετη αυτή εκκρεμότητα, είναι ζήτημα αν είναι δυνατόν να επιτύχουν, ακόμα και υπό το πιο αισιόδοξο σενάριο.


- ...  πως πρόκειται για εκβιασμό.

Είναι κι αυτό, αν και τα δύσκολα διλήμματα στην πολιτική τα θέτουν και οι περιστάσεις. Σοβαρότερο όμως πρόβλημα είναι ότι δικαιολογείται ως τιμωρία για την αγνωμοσύνη μας προς την κυβέρνηση. Το μήνυμα των Παπανδρέου - Βενιζέλου, όπως το εισέπραξα τουλάχιστον προσωπικά, ήταν: "αφού δεν μας αναγνωρίζετε την επιτυχία του κουρέματος, πάρτε ένα δημοψήφισμα στο κεφάλι για να μάθετε!". Κατά την έκφραση Βενιζέλου "...χρειάζεται να ξαναγνωριστούμε σ' αυτή την χώρα...".

- ... πως πρόκειται για ζαριά.

Είναι κι αυτό. Για τους μεγάλους κινδύνους που αναλαμβάνει ο πρωθυπουργός επιλέγοντας το ίδιο το δημοψήφισμα, έκανε δημοψήφισμα; Όχι! Επομένως βρίσκεται σε αντίφαση με τον εαυτό του όταν ζητάει "να αναλάβει ο λαός τις ευθύνες του". Το επιχείρημα "ας αναλάβει ο λαός τις ευθύνες του" δεν έχει απαλλάξει τον Βενιζέλο (τον Μεγάλο) από την καταδίκη της ιστορίας για την Μικρασιατική καταστροφή, ούτε και την χώρα από τις φοβερές συνέπειές της. Καλό επιπλέον θα ήταν να αναρωτηθούμε πού θα ήταν τώρα η Ελλάδα, αν ο Καραμανλής (ο Μεγάλος) είχε φροντίσει, αντί να πετύχει το ζητούμενο των καιρών, να ... πετάξει στο κεφάλι του λαού τις ευθύνες του...

Ακόμα όμως σοβαρότερο πρόβλημα, όπως προανέφερα, είναι ότι η ίδια η ζαριά μειώνει κατά πολύ τις πιθανότητες επιτυχίας της! Είναι αρνητική αυτοεκπληρούμενη προφητεία! Δεν είναι απλώς μια ζαριά, είναι μια ζαριά που θα πιάσει μόνο με εξάρες, και με ζάρια που είναι "πειραγμένα" και δεν τις φέρνουν ούτε μία στις τριανταέξι φορές.

Μια κυβέρνηση και ένας πρωθυπουργός αναλαμβάνει κάποιους κινδύνους σε οποιαδήποτε σοβαρή επιλογή κι αν κάνει. Συνήθως όμως τα όποια λάθη δημιουργούν κάποια ζημιά που είναι αντιστρέψιμη, και οι πιθανότητες να αποδειχθεί η επιλογή σωστή είναι μεγάλες. Και τα δύο αυτά δεν ισχύουν στην προκείμενη περίσταση.

- ... πως γίνεται για να μείνει η κυβέρνηση στη εξουσία.

Το πρόβλημα δεν είναι που η κυβέρνηση θέλει να μείνει στην εξουσία. Αυτό ισχύει, και είναι λογικό να ισχύει, για κάθε κυβέρνηση. Το πρόβλημα είναι ότι η κυβέρνηση θέλει να μείνει στην εξουσία την ίδια στιγμή που παραδέχεται ότι δεν είναι ικανή να σηκώσει το βάρος των επιλογών της εξουσίας.

Αφού πρώτα έκανε ένα σωρό καθοριστικές επιλογές, με κορυφαία την άρνηση της σύγκρουσής της με το πελατειακό κράτος, που ήταν εξ αρχής το κύριο ζητούμενο, τώρα ξαφνικά αποφάσισε ότι χρειάζεται νομιμοποίηση, και επιλέγει αντί εκλογών το δημοψήφισμα και την ψήφο εμπιστοσύνης. Αντί δηλαδή να θέσει το ερώτημα της εμπιστοσύνης στον λαό, και το ερώτημα της πολιτικής στην Βουλή, θέτει το ερώτημα της εμπιστοσύνης στην Βουλή και το ερώτημα της πολιτικής στον λαό. Και μάλιστα μιας συγκεκριμένης πολιτικής επιλογής που:

1. Έχει ήδη γίνει σε μεγάλο βαθμό, επομένως η επιστροφή έχει καθ' αυτή μεγάλο κόστος.
2. Είναι πολύ περίπλοκη ακόμα και για τους ειδικούς να την κατανοήσουν στο σύνολό της, πόσο μάλλον για τους πολίτες και πόσο μάλλον με τα σοβαρότατα ελλείμματα ενημέρωσης στην χώρα μας και τα, σοβαρότατα επίσης, περισσεύματα του λαϊκισμού.
3. Είναι κρίσιμη για πολλά χρόνια στο μέλλον, επομένως η επιλογή ενός δρόμου που είναι αντίθετος απ' αυτόν που προτείνει η υπεύθυνη κυβέρνηση έχει πρόσθετους κινδύνους.

Ο συνδυασμός των παραπάνω συνιστούν πολιτική απατεωνία!


- ... πως έχει μεγάλο οικονομικό κόστος.

Διάβασα για €120 εκ. Αν είναι ακριβές το ποσό δεν είναι ευκαταφρόνητο για τις εποχές πλήρους ένδειας του δημοσίου που βιώνουμε. Ταυτόχρονα δεν είναι μεγάλο αν επρόκειτο να εκτονώσει το πρόβλημα του ελλείμματος νομιμοποίησης των επιλογών της κυβέρνησης που δύο χρόνια τώρα κυβερνά όχι μόνο τελείως αντίθετα από το πρόγραμμα για το οποίο ψηφίστηκε, αλλά και (κατά δική της ομολογία) τελείως αντίθετα με τις αρχές της! Το αποτέλεσμα αναμενόμενο, πολύ μεγαλύτερες και πιο δικαιολογημένες αντιδράσεις επομένως πολύ μικρότερη αποτελεσματικότητα. Το έλλειμμα αυτό δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί, αν όμως ήμουν αναγκασμένος να το εκτιμήσω θα το εκτιμούσα ως πολύ μεγαλύτερο από τα €120 εκ. Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι το οικονομικό κόστος, είναι ότι τα χρήματα θα ξοδευτούν για βλάβη αντί για όφελος, είναι το κόστος γενικότερα.

- ... πως δεν γνωρίζουμε το ερώτημα.

Αυτό είναι όντως σοβαρότατο πρόβλημα! Είναι απορίας άξιο πώς ανακοινώθηκε δημοψήφισμα τέτοιας κρισιμότητας, χωρίς ταυτόχρονη ανακοίνωση του ερωτήματος. Η χειρότερη δυνατή απάντηση σ' αυτό το ερώτημα είναι αυτή που, κατά την εκτίμησή μου, αντικατοπτρίζει και την πραγματικότητα, ότι δηλαδή η αναζήτηση για το ερώτημα αρχίζει τώρα, μετά την επίσημη ανακοίνωση του δημοψηφίσματος...

- ... πως δεν υπάρχει κανένα δυνατό χρήσιμο ερώτημα.

Κι αυτό όντως είναι σοβαρότατο πρόβλημα! Γιατί ερωτήματα που έχουν νόημα είναι αντισυνταγματικό να τεθούν, και τα συμβατά με το σύνταγμα ερωτήματα δεν έχουν νόημα, δεν θα προσφέρουν την νομιμοποίηση που επιζητείται, και το μόνο που θα συνεισφέρουν είναι ρευστότητα σε εποχή που χρειάζεται σιγουριά, και καθυστέρηση σε εποχή που χρειάζεται ταχύτητα.


- ... πως θα δημιουργήσει πόλωση.

Πόλωση δημιουργεί κάθε κρίσιμη επιλογή. Εκλογές επίσης θα δημιουργούσαν πόλωση. Το θέμα με την πόλωση στις δημοκρατίες δεν είναι να μην δημιουργείται, είναι να βρίσκει διέξοδο σύντομη και εκτονωτική. Με ποιόν τρόπο θα δώσει το δημοψήφισμα διέξοδο στην πόλωση; Κατά την κυβέρνηση θα έχει αποφασίσει ο λαός θετικά ή αρνητικά για την πορεία της χώρας. Ποιός όμως θα διαχειριστεί την πορεία αυτή σε περίπτωση αρνητικής απάντησης; Η κυβέρνηση που δεν την πιστεύει; Με ποιά έννοια αυτό δίνει διέξοδο στην πόλωση; Εναλλακτικά θα κάνει η κυβέρνηση εκλογές στην περίπτωση του ΟΧΙ; Μα τότε, γιατί δεν κάνει τις εκλογές αντί για το δημοψήφισμα;

Η μόνη λογική απάντηση είναι ότι προεξοφλεί το ΝΑΙ. Αυτό όμως σημαίνει και πάλι πως η "άσκηση της λαϊκής κυριαρχίας" που υποτίθεται ότι εξασφαλίζει το δημοψήφισμα είναι απλώς ένα πρόσχημα.


- ... πως επιλέχθηκε χωρίς προσυνεννόηση με τους εταίρους.

Αυτό είναι σοβαρότατο πρόβλημα! Είναι σφάλμα τέτοιου μεγέθους που ..., είναι εξαιρετικά δύσκολο να πιστέψουμε ότι το έκανε ένας έμπειρος πολιτικός, ένας πρώην υπουργός εξωτερικών! Φαίνεται όμως δυστυχώς ότι, ταυτόχρονα, είναι και αλήθεια! Αυτό προκύπτει από ομολογία της ίδιας της κυβέρνησης (με κάτι μισόλογα για δικαιολογίες), και επιβεβαιώνεται από τις αντιδράσεις των εταίρων.

Μετά από μια κοπιώδη και εξαιρετικά πολύπλοκη διαπραγμάτευση, και αφού η Ελληνική κυβέρνηση συμφώνησε, και μάλιστα συμφώνησε με ευγνωμοσύνη, ξαφνικά με μονομερή κίνηση θέτει την όλη προσπάθεια υπό την αίρεση του Ελληνικού πολιτικού συστήματος, με όλες τις γνωστές του δυσλειτουργίες και αστάθμητους παράγοντες. Αν είχε οποιαδήποτε αξιοπιστία η κυβέρνηση να απομένει στο πολιτικό της κεφάλαιο έναντι των εταίρων, είναι βέβαιο πως την απώλεσε κι αυτή.

Αν σ' αυτό προστεθούν και οι κίνδυνοι που η επιλογή αυτή δημιουργεί για την Ευρωζώνη, η υποστήριξη της αρχής του "κυρίαρχου Ελληνικού λαού" αποκτά μια πρόσθετη διάσταση. Μπορεί δηλαδή ο "κυρίαρχος" Ελληνικός λαός να πάρει αποφάσεις τόσο επικίνδυνες για το εγχείρημα του Ευρώ που αφορά τόσο άμεσα όλους τους λαούς της Ευρωζώνης; Ή μήπως θα έπρεπε, με βάση την αρχή της "λαϊκής ευθύνης" να ψηφίσουν όλοι οι λαοί της Ευρωζώνης στο δημοψήφισμα; Αλήθεια, πώς θα του φαινόταν του πρωθυπουργού αν, μετά την συμφωνία, και αφού είχε εκτεθεί μ' αυτήν στους πολίτες, ανακοίνωνε αιφνιδιαστικά η Γερμανική κυβέρνηση ότι θα ζητήσει με δημοψήφισμα από τους Γερμανούς να την εγκρίνουν, με κίνδυνο να οδηγηθεί η Ελλάδα σε ανεξέλεγκτη χρεωκοπία αν το αποτέλεσμα ήταν ΟΧΙ; Και πώς ακριβώς μπαίνουν όλ' αυτά στην ζυγαριά ακριβοδίκαια, πώς συμπυκνώνονται όλες αυτές οι πτυχές σε ένα μόνο ερώτημα που απαντιέται με ΝΑΙ ή ΟΧΙ, που είναι εύληπτο από τον μέσο αν όχι τον τελευταίο πολίτη; Και πώς αυτός τα ζυγίζει;

Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι, σε σχέση με τους εταίρους, η κίνηση Παπανδρέου για δημοψήφισμα χωρίς προσυνεννόηση δεν είναι απλώς σφάλμα. Είναι σφάλμα ολκής, είναι σφάλμα αδιανόητο.

________________________

Εν τέλει τα πολλά λόγια είναι φτώχια. Κυβέρνηση που οδηγεί πρώτα τον λαό στην κρεμάλα, και μετά του δίνει το σχοινί για να διαλέξει αν θα κρεμαστεί μόνος του ή θα την ακολουθήσει, και το ονομάζει αυτό "επιλογή" και "άσκηση λαϊκής κυριαρχίας", απλούστατα ομολογεί σαφέστατα ότι δεν είναι υπεύθυνη κυβέρνηση. Και κυβέρνηση που ομολογεί κάτι τέτοιο και δεν παραιτείται ταυτόχρονα, είναι κυβέρνηση εξαιρετικά επικίνδυνη!

Επομένως ο λόγος είναι τώρα στους άλλους πολιτειακούς παράγοντες αλλά και στην πίεση της κοινής γνώμης. Δεν είναι απλώς πολύ σημαντικό να μην προχωρήσει το δημοψήφισμα. Είναι πολύ σημαντικό να αποχωρήσει επειγόντως η συγκεκριμένη κυβέρνηση._