Βομβιστική επίθεση στις Βρυξέλλες

Αισθανόμουν ανέκαθεν πολύ τυχερός που δεν γνώρισα πόλεμο στην πατρίδα μου σ' ολόκληρη την ζωή μου που, ήδη, δεν είναι μικρή.

Παραμένω τυχερός αναμφίβολα, και μάλιστα πολύ. Μα έχω αρχίσει ν' αναρωτιέμαι μήπως η αίσθηση ότι δεν έχω γνωρίσει πόλεμο είναι λάθος.

Κάθε γενιά μέχρι τώρα έχει τον πόλεμό της. Ο πόλεμος της ανοιχτής φιλελεύθερης κοινωνίας, πατρίδα μου κι αυτή, με την πιο σκοτεινή από τις μορφές της αυταναφορικής σκέψης

"είμαι τόσο πεπεισμένος για το δίκιο μου που αισθάνομαι ότι είναι θεμιτό (ή, ακόμα χειρότερα, καλό, ή ακόμα χειρότερα, ηθική μου υποχρέωση) να καταστρέψω ζωές και μάλιστα μαζικά και μάλιστα άσχετων",

δείχνει να βρίσκεται στην αρχή του, και να πρόκειται να διαρκέσει πολύ. Μήπως τελικά δεν την γλίτωσε ούτε η δική μου γενιά; Μήπως είναι αυτός ο δικός μας πόλεμος;

Θα έχει πολύ άσχημες στιγμές και κρίσιμες, σαν την σημερινή, κι ακόμα πολύ χειρότερες φοβάμαι. Μα για την τελική έκβαση είμαι αισιόδοξος. Η ανθρωπότητα προχωρά μέσα κι από τις υπαναχωρήσεις της που προκαλούν καινούριους αγώνες.

Το ερώτημα ποιός θυσιάζεται σ' αυτούς και ποιός επωφελείται των θυσιών των άλλων που πάντα το εύρισκα τόσο δύσκολο, επανέρχεται πάλι σήμερα τόσο έντονο όσο πάντα και ισχύει στο ακέραιο για όλα τα θύματα των Βρυξελλών, νεκρούς, τραυματίες και τους αγαπημένους τους.

Σε όλους όσους έχουν τώρα να ζήσουν μ' αυτό,

Κουράγιο.

Η Ανισορροπία του ... Nους και ο Αυταρχικός Φιλελευθερισμός

Με αφορμή την διαμάχη για το έργο που ανέβαζε το Εθνικό Θέατρο "Η ισορροπία του Nash" που, μετά από έντονες διαμαρτυρίες, κατέβηκε εν τέλει με απόφαση του Εθνικού και πάλι, και με αφορμή τον σχετικό διάλογο στα κοινωνικά μέσα, έγινα χτες πολύ σοφότερος.

Έμαθα ότι υπάρχουν πολλοί, ανάμεσά τους και φιλελεύθεροι, που στο όνομα της ελευθερίας της τέχνης, δεν ενοχλούνται που η δολοφονία άσχετων κι ανύποπτων πολιτών εξασφαλίζει, αντί αποκλεισμού, ακόμα μια φορά προνομιακή πρόσβαση σε δημόσιο βήμα σε αυτουργό, που μάλιστα παραμένει ρητά αμετανόητος.

Έμαθα ότι υπάρχουν αρκετοί και μάλιστα και φιλελεύθεροι, που θέλουν να πληρώνουν οι φορολογούμενοι το Εθνικό για να ανεβάζει ό,τι θέλει, και να βγάζουν και τον σκασμό όταν δεν συμφωνούν, διότι η ελευθερία της έκφρασης είναι ιερή εκτός αν διαμαρτύρεται κάποιος για τις επιλογές του Εθνικού, οπότε είναι λογοκρισία.

Έμαθα ότι ο ιδεαλισμός μπορεί να φτάσει μέχρι του σημείου να θεωρεί λογικό ότι θεατρικές παραστάσεις γίνονται με "αυστηρά καλλιτεχνικά κριτήρια". Και μάλιστα παραστάσεις με θέμα την τρομοκρατία. Και μάλιστα από δημόσιο οργανισμό όπως το Εθνικό Θέατρο. Και μάλιστα με συγγραφέα έναν αμετανόητο τρομοκράτη.

Έμαθα, αυτό είναι από τα πιο χαριτωμένα, ότι ο μόνος τρόπος για να έχει κάποιος θεμιτή έντονη αντίρρηση για το τι ανεβάζει το Εθνικό, είναι ... πρώτα να δει το έργο.

Έμαθα ότι, για πολλούς, ο μόνος τρόπος να διορθωθεί μια κακή επιλογή του Εθνικού χωρίς λογοκρισία είναι να ... επιμείνει το Εθνικό σ' αυτή την κακή επιλογή μέχρι τέλους. Επίσης ότι, όταν το Εθνικό επιλέγει ν' ανεβάσει ένα έργο αυτό είναι ελευθερία της έκφρασης ενώ όταν επιλέγει να το κατεβάσει, αυτό είναι λογοκρισία.

Έμαθα ότι το Εθνικό μπορεί να απορρίπτει ό,τι θέλει, πάντα, και τελείως ελεύθερα, αν όμως απορρίψει κάτι εκ των υστέρων λόγω έντονων διαμαρτυριών κάποιων πολιτών, αυτό δεν είναι τίποτα λιγότερο από σκοταδισμός.

Έμαθα ότι, για κάποιους υπερασπιστές της ελευθερίας της έκφρασης, αν ένα έργο επιλεγεί για το Εθνικό και τελικά δεν ανεβεί στο Εθνικό, αυτό ισοδυναμεί με απαγόρευση του έργου.

Έμαθα ότι αν η πλειοψηφία πιέζει για να κατέβει ένα έργο από το Εθνικό αυτό είναι η καταπίεση της πλειοψηφίας στην μειοψηφία, ενώ αν η πλειοψηφία πιέζει για να χρηματοδοτήσω εγώ κάποιο έργο που το βρίσκω απαράδεκτο, αυτό είναι ελευθερία της τέχνης.
Έμαθα ότι, αν κάποιος δεν έχει αντίρρηση να συντηρείται το Εθνικό με χρήματα των φορολογουμένων, δεν μπορεί να έχει αντίρρηση για καμμία συγκεκριμένη παράσταση του Εθνικού και για κανέναν λόγο, χωρίς να θεωρηθεί υπέρ της λογοκρισίας.

Έμαθα ότι ένας φιλελεύθερος που κάνει έντονη αρνητική κριτική σε μια επιλογή ενός δημόσιου φορέα τέχνης, είναι συγκρίσιμος με έναν μουλά που εκδίδει φετφά θανάτου για τον δημιουργό και χειρότερος από τους φανατικούς που τον καταριούνται και τον κυνηγάνε να τον σκοτώσουν, ασχέτως που ο φιλελεύθερος δεν ζητά βέβαια ούτε να διωχθεί ο δημιουργός ούτε καν ν' απαγορευτεί το έργο.

Έμαθα ότι η διαφωνία και η διαφορετική άποψη εξακολουθεί να σημαίνει ότι οι διαφωνούντες μαζί μας δεν ξέρουν τι τους γίνεται, και δεν μας δημιουργεί την υποχρέωση ν' απαντάμε μ' επιχειρήματα, όσο κι αν έχουμε συμφωνήσει μαζί τους στο παρελθόν, κι όσο κι αν συμφωνούμε μαζί τους γενικώς. Αυτό όμως, για να είμαι τελείως ειλικρινής, το ήξερα κι από πριν.

Έμαθα ότι το "αυτό είναι σωστό επειδή αυτό υποστηρίζω εγώ που ξέρω κι αυτό που λες εσύ είναι λάθος επειδή εσύ είσαι απλώς ανάξιος να κρίνεις" εξακολουθεί να θεωρείται πρώτης γραμμής επιχείρημα για πολλούς που έχουν μεγάλες ευαισθησίες για κάθε άλλη τέχνη εκτός απ' αυτήν του διαλόγου.

Έμαθα ότι εξακολουθούμε να έχουμε άγρια μεσάνυχτα από το τι έχουμε, ευτυχώς, σε αφθονία ως κοινωνία, ελευθερία της έκφρασης, και τι μας λείπει σε βαθμό έντονης κοινωνικής δυσλειτουργίας, ο σεβασμός.

Έμαθα ότι είμαστε μια ωραία ατμόσφαιρα είμαστε.
Ψέματα πάλι, κι αυτό το ήξερα κι από πριν.